Bitcoin, ödeme ve finans sistemleri konusunda tüm dünyanın bakış açısını değiştiren ve kendi alanında ilk olan bir teknolojiydi. Sahip olduğu pek çok yararlı özelliğine rağmen onun da kendi içinde pek çok sıkıntısı bulunuyor. Blok zinciri içinde bir kullanıcının açık anahtarını bilerek, ödemenin alıcısı, ne kadar olduğu dahil her şeyi görebilmeniz mümkündür. BU herkese açıktır. Zcash’in kurucuları da Bitcoin’deki bu özellikleri bir dezavantaj olarak değerlendirdi ve sorunun çözülmesi için Bitcoin’in koduna dayalı olan bir teknoloji geliştirdi. Fakat bunu yaparken de gönderen ve alıcı kişi ile birlikte toplam tutarın da gizlenmesini sağlayan bir işlevi eklediler.
Zcash, Bitcoin’in kaynak koduna sahip olan açık kaynaklı ve merkezi olmayan bir kripto para birimidir. Bunun içinde Proof of Work algoritmasını kullanmaktadır. Blok zincirindeki işlemleri onaylamak için kullanılan bir algoritmadır. Bu algoritmada madenciler, blok zinciri içinde bloklar üretmek için ilk olarak matematik çözmek için birbirleri ile rekabet etmek zorundadırlar.
Tüm bunlara rağmen Zcash, Bitcoin blok zincirinin dallarından biri değildir. Kaynak kodu her bir insanın faydalanması için açıktır. Zcash, mahremiyet ve gizlilik konusunda önemli avantajlar sunmaktadır. Kullanıcılar işlem bilgilerinin bir kısmını ya da tamamını gizlemeyi seçebilme hakkına sahiptir. Sıfır bilgi kanıtları olarak adlandırılan bir kriptografik teknik ile Zcash’in işlemlerin onlar hakkında daha çok bilgi açıklamak zorunda kalmadan gerçek olduğunu garanti eder.
Bitcoin’de yapılmakta olan işlemler, para akışlarının izlenmesi ya da analiz edilmesi ile ortaya çıkabilir. O yüzden Zcash, kendini teknolojisini kullanarak Bitcoin’in temel sistemin üzerinde anonim ve merkezi olmayan bir özel bir ödeme sistemi oluşturmuştur. Bu sayede kullanıcıların gizliliği korunmuş ve özel işlemlere istenmeyen erişimin de önüne geçilmiştir.
Günümüzde Bitcoin’in en çok mücadele verdiği sorunları arasında ölçeklenebilirlik yer alıyor. Bunun için Lightning Network adı verilen yükseltmeler uygulanmıştır. Bu işlem kanallarının dışında kurulduğu bir sistemdir. Bir kanal kapatıldığında ödeme için blok zincirine bir işlem gönderilmektedir. Lightning Network ile alakalı problem, bunların da özel olmamasıdır. Zcash, Bolt isimli blok zincirinin dışında kendi ödeme kanalları sürümünü oluşturmuştur. Bu da ödeme kanalları da şifrelenmiştir.
Daha önce de bahsettiğimiz gibi Zcash temelde merkezi olmayan bir organizasyondur. O yüzden de Zcash’i kontrol etmekte olan herhangi bir yönetim bulunmamaktadır. Tıpkı Bitcoin gibi Zcash’in yönetimini üstlenmiş olan Zcash Foundation isimli bir kuruluş bulunmaktadır.
Organizasyonun arka planındaki ekipte ise ZcashCo isimli bir şirket bulunmaktadır. Şirket, Zcash’in geliştirilmesine büyük katkılarda bulunmuştur. Fakat şirket hangi değişikliklerin ya da yükseltmelerin yapılacağına karar vermez. Çünkü yapacakları şeylerin Zcash Foundation ya da Zcash topluluğu tarafından onaylanacağının herhangi bir garantisi yoktur. Bir yerde her şeyi gelişmesini belirleyenler Zcash topluluğudur.
Zcash topluluğunca onaylanmış olan proje teklifleri ise Zcash Foundation aracılığı ile ödenmektedir. Bu vakıf bağışlar sayesinde finanse edilir. Şu anda bilinen bağışların bir kısmı organizasyonun arkadaşındaki ekipten gelmektedir.
Zcash topluluğu tarafından onaylanan proje teklifleri Zcash Vakfı aracılığıyla ödenir. Zcash Vakfı bağışlarla finanse edilmektedir. Bu bağışların bir kısmı şu anda Zcash’in arkasındaki ekipten geliyor.
Zcash Avantajları
Günümüzde Zcash bilinen en iyi kripto paralar arasında gösteriliyor. Başarı uygulamaları sebebiyle de gizlilik açısından da birçok kripto para biriminden daha çok öne çıkmaktadır. Bunların yanında Zcash, piyasa üzerindeki en çok teste tabi tutulmuş kripto para birimi olan Bitcoin’e dayanıyor. Projenin gelişimi de oldukça motive olmuş ve alanında uzman bir ekip tarafından da destekleniyor. Google’ın kurucusu, projenin ekinin böylesine yeni olan zkSNARK teknolojisini kullanmayı başarmalarını oldukça muazzam bulduğunu da belirtmiştir.
Bunların yanında Zcash, 2016 senesinde Equihash’i tanıtmıştır. Bu algoritmanın özelliği ise ASIC madencilerini kullanmayı zorlaştırmaktadır. ASIC, özellikle Bitcoin madenciliği yapmak için tasarlanmış oldukça güçlü özelliklere sahip olan ve oldukça pahalı bir bilgisayar ekipmanıdır. Bilindiği üzere Bitcoin’in ilk zamanlarında sıradan bilgisayarlar ile madencilik yapmak mümkündü. Fakat bu artık günümüzde mümkün değil ve bu durum zamanla ASIC denilen ekipmanlara olan ihtiyacı doğurmuştur. Ancak bu tarz ekipmanların kullanılması Bitcoin açısından bazı sıkıntıları beraberinde getirmektedir. Bu ekipmanlar çok pahalıdır ve ekipmanlara yatırım yapabilecek birkaç şirket Bitcoin içinde merkezi bir hale gelebilir. Bir dönem böyle bir merkezileşmenin olduğuna dair de tartışmalar yapılmıştır.
Ayrıca Equihash’in oldukça etkili olan bir doğrulaması da bulunmaktadır. Bu doğrulama planlamakta olan bir uygulama için önemli görülen bir noktadır. Bu plan ise Zcash madenciliğini oldukça kolaylaştırmaktır.
Bunlar ile birlikte Equihash, Ethereum akıllı sözleşmelerinde de Zcash’in kullanımına açılmaya olanak sağlar. Bu bir yerde BTC Relay’e benzer bir biçimde çalışacaktır. Ethereum sözleşmeleri, herhangi bir aracı olmadan Zcash işlemlerinn güvenli bir biçimde doğrulanmasını sağlayabilecektir. Bir anlamda Ethereum tabanlı merkezi olmayan uygulamaları kullanmak için Zcash ile ödeme yapmak mümkün olacaktır.
Zcash ilk zamanlarında Bitcoin’in iki katı büyüklüğüne sahip olan 2 MB’lık blok boyutu sunmuştur. O yüzden de uzun işlem sırasını çözmüşlerdir. Aynı zamanda Zcash onay için kuyruğa alınan işlemler için de bir geçerlilik süresini getirmiştir.
Zcash Dezavantajları
Zcash daha öncesinde de bahsettiğimiz gibi Bitcoin ile aynı kaynak koduna ve Proof of Work sistemine dayanıyor. Madencilerin gruplaşması ile birlikte bir merkezileşmesi sorunu ile mücadele etmesi tıpkı Bitcoin’de olduğu gibi mümkündür. Temelde madencilerin gruplaşması Bitcoin’in ve kripto para birimlerinin temel düşüncesine aykırı bir durumdur.
Proof of Work algoritmalarının zorlukları artmaya devam ettikçe madencilerin çalışmalarından elde etmiş oldukları yararlar da sürekli olarak azalmaktadır. Uygun fiyatlar ile kiralanmakta olan yüksek miktardaki bilgi işlem güçleri de piyasada mevcuttur. Bu durum Zcash için Bitcoin’den daha büyük bir problemdir.
Madenciler, bilgi işlem güçlerini daha karlı ve karanlık faaliyetler için kötüye kullanma yönünde bir eğilim yaşamaktadır. Şu ana kadar bu tarz saldırılar sonucunda milyonlarca doların elde edildiği biliniyor. Böyle bir saldırıya uğrayanlar arasında Zcash’in bir kolu olan Zencash de yer alıyordu. Yapılan bu saldırının yalnızca 5000 Dolar civarında olduğu düşünülüyor. Zcash’e yapılmış olan benzer bir saldırının ise 40.000 Dolar’a yakın maliyette olduğunu düşünülmektedir. Anonimlik özelliği yüzünden Zcash, sonrasında paraları kimin çaldığını bilmenin neredeyse imkansız olduğu bir ortam haline gelme ihtimali karşı karşıya kalabilir.
Benzer bir şekilde tartışılmakta olan bir diğer konu ise sistemlerin gerekli bakım ve geliştirmesinin ödenmesidir. Teorik anlamda bu toplulukta yer alan demokratik kararlar ile bağımsız geliştiriciler tarafından yapılmalıdır. Bunun Bitcoin’in kullanmış olduğu sistem ile birçok ortak noktası bulunmaktadır. Son dönemde Bitcoin giderek çok fazla ilgi gören Blockstream’den dolayı eleştirilerin hedefi haline gelmişti.
Bunlar ile birlikte Zcash, ilk dört senesi için yüzde 20’lik bir kurucu ödül dağıtmaktadır. Bu bazı kişiler tarafından açgözlü bir davranış olarak nitelendirildi. Fakat sonrasında bunu daha dengeli bir çözüm olduğu ve işin sonunda geliştirme çalışmalarında bulunanlara yaklaşık olarak yüzde 10 dağıtıldığı ortaya çıkmıştır. Bunların yanında Zcash’in projeyi bir şekilde finanse etmek için hiçbir zaman bir ICO’sunun olmadığı da unutulmamalıdır.