Bitcoin hakkında bilginiz var ise yüksek ihtimalle Ethereum hakkında birkaç şey duymuşsunuzdur. Hayatımıza nispeten biraz geç girmiş olsa da sadece birkaç sene içinde piyasa değeri olarak Bitcoin’in ardından ikinci sıraya yükselmeyi başardı.
Yakın bir döneme dek, blokchain uygulamaları oluşturmak için fazla kaynağa ve daha az programlama tecrübesine ihtiyaç duyuyorduk. Bu durum Ethereum sahneye çıkana kadar devam etmiştir. Daha önce düşünülmeyen uygulamalar Ethereum sayesinde gerçeğe dönüştü.
Ethereum, program geliştiricilere merkezi olmayan birtakım uygulamalar oluşturmayı amaç edinen bir platform sunarak, blockchain teknolojisinde yeni ihtimallerin kapısını açtı.
Blockchain hayatımızı değiştiren, değiştirmeye devam eden ve gelecekte de değiştirecek olan bir teknolojidir. Bilgileri ve değeri herhangi bir merkeze bağlı değildir. Güvenli bir ağdır ve tüm dünyada bir ağ üzerinde taşımayı da mümkün hale getirir. İlk zamanlarda kullanımı daha çok finansal işlemler ile sınırlıydı. Fakat sonrasında geliştiriciler, blockchain’in potansiyelini fark etti. Burada karşılarına çıkan tek bir sorun bulunuyordu. O da yeni bir yazılım oluşturmak için, her proje için tam anlamı ile yeni bir blok zinciri oluşturmanız gerektiğiydi.
Programcıları artık yenilikçi bir teknolojiden faydalanmak istiyorlardı. İşte tam bu noktada da devreye Ethereum giriyor. Program geliştiricilerin yapacakları her yeni projede karmaşık olan yeni blok zinciri kodları ile uğraşmak zorunda kalması yerine Vitalik Buterin buna çok daha kolay bir çözüm yolu tasarladı. Akıllı sözleşmeler ve Ethereum ekibi özellikle blokchain uygulamaları için yeni bir platform oluşturdular.
Programcılara, Ethereum kodlarını nasıl kullanacaklarına dair birtakım işletim talimatlara ve önemli bilgilere erişim izni verildi. Başlatılan bu yeni proje, blockchain teknolojisi kullanmak isteyenler için bir başlangıç noktası olarak adeta bir şablon durumuna geldi. Böylece bu durum bilişim teknolojileri alanında büyük bir patlama yaratmış oldu.
Akıllı Sözleşmeler
Ethereum’u daha iyi anlamak için öncelikli olarak akıllı sözleşmeler kavramını öğrenmek oldukça önemlidir. Çünkü akıllı sözleşmeler bir yerde Ethereum’un başarısının temelini oluşturur. Akıllı sözleşmeler kavramı ilk olarak 1993 senesinde bir kriptograf olan Nick Szabo tarafından tanımlanmıştır. Kriptografide genel olarak etki – etki ilkesini açıklamaktadır.
Akıllı sözleşmeler konusunda en çok verilen örnek bir otomat makinesi örneğidir. Bu örneğe göre bir otomattan herhangi bir şey almayı planladığınızı varsayalım. Bu şey bir şişe su olsun. Bunun makineye yeterli miktarda para koyarsanız karşılığında istediğiniz şeyi alırsınız. Parayı koyduktan sonra seçtiğiniz şeye bastığınızda karşılığında onu alırsınız. Ancak eğer doğru miktarda parayı koymazsanız istediğiniz ürünü alamazdınız. Aynı şekilde yanlış düğmeye basmanız durumunda da aynı şekilde istediğiniz ürüne erişemezsiniz. Akıllı sözleşmeler de aşağı yukarı bu mantıkla çalışır. Tabi bunlar dijitalleştirilmiştir.
Pek çok kişiye sözleşme ismi yanıltıcı gelebilir. Bunlar daha çok geleneksel sözleşmeler ile ilişkilendirilebilmektedir. Fakat akıllı sözleşmeleri önceden programlanmış olan bir sıra ile kendi kendine çalışabilen bir program olarak düşünmeniz daha doğru olacaktır. Her bir sıranın çalışması için de gerekli faktörlerin mevcut olması gerektiğini ifade eden bir veri kodu girersiniz. Sonrasında ise tüm işlemler artık tam anlamı ile otomatik bir biçimde blok zincirinde yapılır.
Akıllı sözleşmeler herhangi bir merkeze bağlı değillerdir. Bu, bütün dünyaya yayılmış olan bir ağın içindeki kullanıcılarına ya da düğümüne dayanır. Blok zincirinde akıllı sözleşmeler şeklide çalıştırılmış olan ve yürütülmekte olan bütün işlemler Ethereum’un işlem defterine kaydedilir. Tüm bunlar da düğümler tarafında onaylanır. O yüzden akıllı sözleşmeler blockchain teknolojisine dayalı olarak çalıştığı için, iptal edilmesi imkansızdır.
Akıllı sözleşmelerin kullanım alanları oldukça geniştir. Finans, paylaşım, gayrimenkul ya da değeri olan herhangi bir şey için kullanılabilir. Ethereum’un temel düşüncesi, teoride neredeyse her şeyi yapmak için tasarlanabilen, merkezi olmayan ve güvenli uygulamaları çalıştırmak için kullanılması gerektiğidir.
Ethereum Platformu
Bütün blok zincirlerinin kodu çalıştırma ve okuma özelliği olmasına rağmen, pek çoğu sınırlıdır. Bütün olarak tasarlandıklarından daha fazlasını yapmak için kullanılamazlar. Fakat Ethereum bundan farklıdır. Geliştirici kişilerin blok zincirine tam olarak istedikleri işlemleri yazmalarına imkan verir. Böylece aynı mantıkla, fakat tam anlamı ile farklı işlevlerle binlerce farklı uygulama oluşturmanız mümkündür.
Bütün blockchain projelerinde olduğu gibi, Ehtereum da P2P yani eşler arası ağa dayanır. Ethereum’un herhangi bir merkezi kontrolünün olmadığını daha önce belirtmiştik. Ağda yer alan kullanıcılar ise düğümleri temsil etmektedir. Bu düğümler ağdaki işlemleri ve güvenliği sağlamaya yardımcı olurlar. İşlem defterine kaydedilmek ve blok zincirine eklemek için bütün işlemlerin öncesinde programlanmış olan sayıda düğüm tarafından onaylanması gerekir.
Merkezi Olmayan Uygulamalar Nasıl Çalışır?
Sıradan bir insan için, merkezi olmayan uygulama tıpkı merkezi bir uygulama ile aynı şekilde görünecektir. Bunun sebebi uygulamaların arka uç ve ön uç denilen şeyler meydana geliyor olmasıdır. Ayrıca Ethereum’un akıllı sözleşmeleri, uygulamanın arka kısmında perde arkasında çalışıyordur.
Klasik bir uygulamanın tek bir sunucuda çalışmış olduğu durumlarda, Ethereum bağlı bir uygulama, herhangi bir merkezi olmayan bir blok zinciri üstünde çalışacaktır. Kodun bir noktada kilitli olmadığı, fakat eşler arası ağ tarafından işlendiği ve aynı zamanda onaylandığı anlamına gelmektedir. O yüzden ne bir kişi ne de bir şirket uygulamayı kontrol edemez. Bu noktada temelin, dizilerim için önceden programlanmış olan kodlamayı takip etmekte olan akıllı sözleşmeler olduğunu aklınızdan çıkarmayın.
Herhangi bir merkeze bağlı olmayan bir uygulamanın en büyük avantajlarından biri de prensipte kurcalamanın neredeyse imkansız olmasıdır. Klasik uygulamalarının hackerlar tarafından saldırıya uğraması mümkündür. Fakat blockchain teknolojisiyle, uygulamaya girmek için tüm düğümleri ortadan kaldırması gerekir. Teknik anlamda böyle bir şeyin yapılması neredeyse imkansızdır. Ancak oldukça hassas bilgileri işleyen ve içeren uygulamalar, platformlar bilişim suçlarına karşı savunmasızdırlar.
Ethereum, merkezi olmayan bağımsız organizasyonları oluşturmak için de kullanılabilmektedir. Bu tarz bir organizasyon tam anlamı ile kendi kendini yönetebilir. Herhangi bir lidere ihtiyaç duymaz ve merkezi de değildir. DAO’lar block zincirde yazılmış olan bir dizisi akıllı sözleşmede kod programlanarak çalıştırılmaktadır. Bu kodlar, bir organizasyonun yapılarının ve kurallarının yerini alacak biçimde tasarlanmıtşrı. Böylece kişi ihtiyacı ortadan kalkar. Böylece merkezi bir kontrol de olmayacaktır. DAO, böylece token satın alan herkesi ait olmuş olur. Fakat her bir token sahiplik ve hisselerde eşit olmak yerine, sahibine haklarını verir.
Öncesinde belirlenmiş sıralamayı kodlamakta olan ve önceden programlayan bir organizasyon kurarak, klasik organizasyonların günümüzde mücade etmiş olduğu birtakım sorunlardan kaçınılır.
Blockchain teknolojisi kırmak imkansız olduğundan dolayı yolsuzluğun meydana gelmesi pek mümkün değildir. Çünkü bu teknoloji herhangi bir rüşveti kabul edemez. Yapısında böyle bir özellikle söz konusu bile değildir. Aynı zamanda iktidar ve güç sahip olan birtakım insanlar değişiklik yapmaya ya da kontrol ele almaya karar veremez. Çünkü tokeni olan herkesin eşit miktarda oy hakkı bulunur. Böylece önceden belirlenmiş şartlara uygun bir şekilde çalıştırılacaktır. Bir kuruluşun mali işlerini dijitale dönüştürerek, üye olanlardan herhangi birinin dolandırması ya da çalması mümkün olmaz. Bütün işlemlerin tüm üyeler tarafından onaylanması gerekir.
Ethereum ve Bitcoin
Bitcoin ile Ethereum genellikle benzer şeyler zannedilir. İkisi de dünyanın en değerli iki kripto para birimidir. Fakat Ethereum, Bitcoin yaratmış olduğu bu büyük devrimi çok daha ileriye taşımıştır. Bu da doğal olarak fazlası ile dikkat çekti.
Bitcoin de Ethereum da blockchain ağıdır. O yüzden blok zincirini blok zincirine çevirmekte olan merkezi olmayan yapılara sahiptirler. İkisinde de işlemler düğümler tarafından onaylanır. Ayrıca ikisi de açık kaynak koduna dayanır.
Fakat bu benzerliklere rağmen Ethereum, Bitcoin oldukça farklıdır. Bitcoin’in blockchain teknolojisini kullanarak elektronik para sistemi olarak sunmuş olduğunu aklımızda tutmamız gerekir.
Ethereum ise merkezi olmayan herhangi bir uygulamayı çalıştırmak amacı ile özel olarak dizayn edilmiş bir platformdur. O yüzden Ethereum’un içinde olasılık çok geniştir. Bu, tamamen geliştiricinin hayal gücüne bağlıdır.
Ethereum ilk olarak 2013 senesinde Vitalik Buterin tarafından ortaya çıkarıldı. Kendisi bu blockchain teknolojisinin altında yatan potansiyeli öngörmeyi başardı. Vitalik Buterin neredeyse her şeyi merkezden uzaklaştırabilmenin mümkün olduğuna inan biriydi.
Vitalik Buterin, 2014 ilk başlarında Ethereum projesini tüm dünyaya duyurdu. Bunun üzerine de Garin Wood ile birlikte bir ortaklık kurmuştur. Beraber Ethereum’u kurdular.
Zaman içinde Ethereum çok bir ilgi gördü ve hakkı olan değeri de kazanmaya başladı.
Ether
ETH olarak kısaltılmış olan Ether, Ethereum platformunda kullanılmakta olan kripto para birimidir. ETH, bir anlamda ağın günlük çalışması için gereken bir yakıt gibidir. ETH, Ethereum için bazı farklı özellikleri vardır. Aynı zamanda Bitcoin ile aynı çalışma kanıtı sistemine dayanmaktadır.
ETH, Ethereum ağının kullanmakta olan programcıların kodlarını çalıştırmakta olan makinelere sağlamış olduğu bir ödeme türüdür. Verimsiz olan kodları çalıştırılması daha masraflı olmasından dolayı, programcıların doğru kod yazmasını sağlamaktadır. Bunun yanında kripto para birimi düğümlerin ağı korumasını da sağlar.
Ethereum Avantajları
Merkezi olmayan bir uygulama olması Ethereum en önemli yararları arasındadır. Bir kripto para biriminin işlemlerinin, işlem defterine kaydedilmesi gibi, uygulamadaki bütün bilgiler de kaydedilecektir. Bu işlemler ise kriptografik olarak sırayla kodlanır ve akıllı sözleşmeler sadece öncenden programlanana terimler olduğun çalışmaktadır. O yüzden merkezi olmayan bir uygulamada kimse yani herhangi bir üçüncü taraf verilere değiştirememektedir.
Merkezi olmayan uygulamalar sahip oldukları özelliklerden ötürü kırılamaz. Bunun da belli başlı nedenleri vardır. En önemli nedenlerinden biri fikir birliğinin, yani mevcut ağın kullanıcıları arasındaki anlaşmanın temel prensip olduğu bir ağa dayanmasıdır. O yüzden merkezi olmayan uygulamalar herhangi bir yönetim tarafından sansüre, yasağa maruz kalamaz ve kaldırılamaz. Diğer bir neden ise uygulamaların kriptografi kullanarak blok zincirinde çalışmasıdır. Bu özelliklerinden dolayı merkezi olmayan uygulamaların kırılması mümkün değildir.
Ağdaki herkes bir uygulamaya çalıştırdığı sürece uygulamaların kesintiye uğraması mümkün değildir. Uygulamanın bir şekilde kesinti yaşaması için bütün ağın çökmesi şarttır. Ağın bir bölümünde problem olsa dahi, bunu düzeltecek pek çok para bulunmaktadır. Bu sayede merkezi olmayan uygulamaların kapatılması da mümkün değildir.
Herhangi bir programlama dili bilmekte olan ve kod çalıştırabilen bir platforma sahip olduğunuzda, ihtimaller sonsuzdur. Geliştiricilerin önünde isteklerini neredeyse her şeyi yapabilecekler bir platform vardır. Buradaki sınır sadece programlama yapan kişilerin hayal gücüdür.
Ethereum ilk çıktığı günden bugüne kadar değerini artırmayı başardı. Fakat günümüzde bile hala blockchain teknolojilerine yeni katılmış olan kişiler daha da büyüme potansiyeline sahiptir. Platform artık blok zincirinde yer alan merkezi olmayan uygulamalar için bir başlangıç noktası haline gelmiştir. Fakat buna rağmen Ethereum ekibinin, projenin büyümeye ve değer kazanmaya devam etmesi için platformu çok daha kapsamlı bir biçimde uygulaması gerekecektir.
Ethereum Dezavantajları
Tüm bu yararlı özelliklerine rağmen Ethereum’un da bazı dezavantajları vardır. Merkezi olmayan uygulamalar sanıldığı gibi tam anlamı ile eksiksiz ve hatasız değillerdir. Akıllı sözleşmeleri çalıştıran kodlarda işin sonunda insanlar tarafından yazılmaktadır. O yüzden de kodu yazan kişi ne kadar iyiyse akıllı sözleşmeler de o oranda iyi olacaktır. Kodda yer alan hatalar ve gözden kaçan bazı faktörler ilerleyen zamanlarda öngörülemeyen sonuçların ortaya çıkmasına sebep olabilir. Fakat buna rağmen Ethereum, kötü uygulamaların blok zincirini etkileme potansiyeline sahip olmaması amacı ile tasarlanmıştır.