Cardano, kripto para birimi ADA ile kendine has bir blokchain projesidir. Birkaç senedir geliştirme aşamasında olan ve pek çok yönden kripto paraları mükemmelleştirme projelerinden biridir. Bu projenin arkasında yer alan, kripto paraların günümüzdeki problemlerini çözmek için tam anlamı ile benzer sistemler geliştirmekte olan akademisyen ve uzmanlardan oluşmaktadır.
Bitcoin bilindiği üzere merkezi olmayan bir ağ ile para gönderilen ilk kripto paradır. Ayrıca işlemlerin arkada planında meta verilerle ve sistem ile mücadele etmektedir. Ethereum da akıllı sözleşmeler mantığına dayanan ikinci nesil bir kripto para olarak karşımıza çıktı. Ayrıca kendisi çok daha kapsamlı işlemleri de mümkün hale getirdi. Cardano da üçüncü nesil kripto para birimi olarak kabul edilmektedir. Bir anlamda bu kripto para projelerinde ve dijital ödeme çözümlerinde yeni bir şey anlamına gelir.
Kripto para projelerinin pek çoğu, fikrin altında yatan vizyonu belirttikleri bir beyaz kağıda dayanır. Cardano da mevcut problemlere yönelik önerilen bütün çözümler titiz bir şekilde incelemesinden, yani bazı akademisyen ve uzmanlar tarafından yapılan eleştirel değerlendirmelerden geçmelidir. Yalnızca teklifi okuyan kişiler kabul ettiğinde pratikte uygulanabilir olacaktır.
Cardano’nun temel odak noktası, daha iyi entegre aramakta olan başka sistemlerin yanı sıra kullanıcı ihtiyaçlarını daha fazla hesaba katan daha sürdürülebilir ve dengeli bir ekosistem geliştirmektir.
Güvenilir bir kripto para sistemi ve akıllı sözleşme platformu sunmanın yanında, kripto para için bir çeşit internet işlevi görmeyi de hedefler. O yüzden Cardano, hem geleneksel bankacılık sistemleri hem de farklı kripto para platformları arasında köprü vazifesi gören bir platform olacaktır. Bu oldukça büyük bir iş ve Cardano projesi bu konuda başarılı olabilmek için çözülmesi gereken bazı sorunları belirlemiştir.
Kripto Para Birimleriyle İlgili Sorunlar
Kripto para birimleri ile alakalı sorunlar gün geçtikçe artmaya devam ediyor. Her geçen daha fazla blockchain projesinin çıkması da bu sorunları çözmeyi zorlaştırmaktadır. Fakat bugüne kadar kimse ilginç bir şekilde en iyi çözüm önerisini sunamadı. Cardano projesi, kripto para birimi ile kripto para dünyasının yaşadığı bazı sorunlara çözüm olmayı hedeflemektedir.
Kripto para birimlerinin sorunlarından biri de ölçeklenebilirliktir. Peki bu ölçeklenebilirlikten ne anlamımız gerekiyor? Bunları data miktarı, bant genişliği ve saniye başına işlem olarak ayırabiliriz.
Kripto para birimlerini ölçeklendirmek, temelde bu sistemin artmakta olan kullanımı ile başa çıkacak bir sistemin nasıl geliştirileceğiyle alakalıdır. Bir kermeste kek satışı yapan bir öğrenciyi düşünelim. Bu kekleri pişirmek için birkaç saatlerini harcıyorlar ve bunun karşılığında da nakit para alıyorlar. Çocukların kullanmış olduğu bu yöntem çok az sayıda müşteri olduğu sürece iyi bir şekilde işlemeye devam eder. Ancak binlerce hatta on binlerce insan gelmesi durumunda bu çocuklardan kek almaya gelirlerse bu durum ne olur?
Saniye başına yapılan işlemler de Bitcoin de olduğu gibi pek çok kripto para birimi için en köklü sorunlardan biridir. Bitcoin ile saniyede en fazla 7 işlem yapmanız mümkündür.
Bunun yanında ağ kapasitesi yani bant genişliğiyle de alakalı büyük sıkıntılar yaşarsınız. Blok zinciri ağındaki işlem hacmi artmaya başladıkça, her kullanıcının işlemesi de neredeyse imkansız olacaktır. Bu noktada düğümlerin kendi kapasiteleri ile alakalı problemleri olacaktır. Ayrıca ağın kapasitesi de sıkışacaktır.
Blockchain teknolojisi ve kripto para birimleri, işlem defterlerine dayanır. Ağda o ana kadar tamamlanmış olan bütün işlemler burada saklanmaktadır. O an ağı kullanmakta olan milyonlarca kişi olduğunu düşünün. Blok zincirinin temel taşlarından birinin herkes buradaki bütün bilgilere erişebilmesidir. Zaman içinde işlem defterinin boyutu ve veri miktarı boyutu giderek artmaktadır. Buna çözüm olarak Cardano, Proof of Stake sistemini geliştirmiştir.
Günümüzde temelde blok zincirin dünyasında yer alan paranın ve değer akışının kontrolü kripto borsalarındadır. Eğer paranı ile kripto para alacaksınız bunun için borsaya göndermeniz ve bunun karşılığında kripto para almanız gerekir. Bu değişimlerle ilgili de birtakım sıkıntılar vardır.
Bunlardan en önemlisi kripto para borsalarının saldırıya uğrama ihtimali olduğudur. Yaşanan bu saldırılardan ötürü milyonlarca dolarını kaybetmiş olan pek çok kripto para borsası bulunuyor. Bazıları da yaşanan birtakım hırsızlık olaylarından dolayı iflas etmişlerdir.
Fakat burada asıl problem, kripto para birimleri ve bankalar arasındaki iletişimdir. İşlemler gerçekleştirmek için bankalar meta veriler, sahiplik ve kurallara uygunluğu dikkate alırlar. Bunların çoğu blockchain teknolojisi ve kripto para birimlerinin mantığına terstir.
Meta veriler, bir işlemin geçmişiyle alakalıdır. Kimden, nereden, ne aldın gibi soruların cevaplarını içerir. Bankaların şüpheleri gördükleri işlemler bildirmeleri gerekir. Pek çok hassas bilgiyi de işlemektedirler. Buna karşlık bir blok zincirinde her işlem halka açıktır.
Bunların yanında bankaların bütün işlemlerinde bir sahipliğe ve kimlik bilgilerine ihtiyaçları vardır. Ayrıca bankalar, kara para aklama ve yasadışı faaliyetlerin finansmanı vb. olaylara karşı olan kurallara uyulmasını sağlamalıdır. Fakat mantığı gereği kripto para birimlerinin anonim olması gerekir ve bu da geleneksel finans sistemleri ile pek fazla uyuşmaz.
Cardano işte bu sorunları çözecek bir kripto para birimi olmayı amaçlıyor. Düzenlenmiş ve düzenlenmemiş mali birimler arasında güvenli ve düzenli bir değer akışı sağlamak için, mevcut olan bütün sistemleri yorumlama gücüne sahip olan ve bunların arasında iletişim kuran bir çözüme ihtiyaç vardır.
Birileri blockchain projesi başlatmaya karar verdiğinde, çoğunlukla bir bağışla ya da ICO adı verilen bir etkinlik ile yürütür. Böylece gerekli para toplanır ve proje geliştirilir. Bir blok zincirinin sürdürülebilir olabilmesi için kendi ödemeleri yapabilecek kapasiteye de sahip olması gerekmektedir.
Cardano da ADA için bir tür hazine görevi görüyor. Zincir içinde bütün getirileri alan yeni bir bloğu kazananlar yerine, küçük bir pay kripto para biriminin merkezi olmayan banka hesabına gidecektir. Fonlar, nasıl kullanılacağına oy veren tokenleri olan kullanıcılardır.
Mesela bir geliştirici, kripto para birimini geliştirmek isterse, bunun bir teklif sunabilir. Blockchain ağı içindeki token sahipler, güvendikleri projelere oy verirler. Kazanan proje için ihtiyaç duydukları fonu da kripto para biriminin kasasından alırlar
Böylece bu sayede ne hissedarlar yani token sahipleri ne de geliştiriciler Cardano ağı üstünde çok fazla kontrol sahibi olamazlar. Hem token sahipleri hem de geliştiriciler, pek çok insanın büyümeye katkıda bulunacağına güvendiği önlemleri finanse ederek projeye devam etmek amacı ile birlikte çalışılmalıdır.
Ouroboros, Cardano projesinin saniyedeki işlemleri çözme girişimidir. Bu sayede geliştiriciler, ağın potansiyel bir şekilde ne kadar büyük olabileceğini ve bunu protokoldeki kodun bir parçası olarak girebileceğini hesaba katmışlardır.
Ouroboros, dünyayı dönemlere ayırmaktadır. Bunlar da sözde kapaklara bölünmektedir. Her tarama için, protokol bir seçim içermektedir. Bunu kullanıcıların en büyük token payına sahip olan ağdaki token dağıtımına dikkat ederek ve sonrasında rastgele bir sayı seçiminden bir slot liderini çıkararak yapmaktadır. Slot lideri Bitcoin protokolünde bir madenci olarak hareket etmektedir.
Zincire bir blok ekleyebilmek için madencinin bir takım işlemi onaylaması gerekmektedir. Bu olduğunda, blok önceden programlanmış zaman içinde üretilecektir. Ouroboros protokolü, her kapının hareket etmek için bir blok ile doldurulmasına bağlı değildir. Farklı sebeplerdne dolayı madenciyle ilgili işlemlerin onayını almazsa, slot da boş kalacaktır.
Ouroboros’u özel kılan şey güvenilir olan ve matematiksel olarak da kanıtlanmış olan ilk Proof of Stake protokolüne sahip olmasıdır. Kısacası bu protokolün güvenliğinin matematik ile kanıtlanabileceği manasına gelmektedir. Cardano bu projesi bu açından protokollerinin tam anlamı su geçirmez olduğunu söylenebilir. Bunun sebebi bunun kanıtlanabilir olabilmesidir.
Cardano’nun Arkasında Kimler Var?
Cardano’nun arkasında gerçekten büyük bir ekip bulunuyor. Çünkü proje araştırma tabanlı yapılıyor ve tüm bunların da kapsamlı bir şekilde akademik değerlendirmesi yapılıyor. Charles Hoskinson önderliğindeki IOHK şirketi projeyi geliştirmeyi organize etmekten sorumludur.
Hoskinson bir matematikçidir. Aynı zamanda kendisi Ethereum’u kurmuş olan ekibin de bir parçasıdır. Tıpkı Ethereum’da olduğu gibi IOHK ile de devrim niteliğinde bir kripto para birimi geliştirmeye çalışıyor. Meydana gelen geliştirmelerin ardından Cardano 2017 yılının Eylük ayında piyasaya sürülmüştür.
Ouroboros, Profesör Aggelos Kiayias ve onun liderliğindeki beş akademik kurumdan olan bir kriptograf ekip tarafından oluşturulmuştur. Proof of Staeke protokolü bu proje için özellik olarak tasarlandı. Proje içinde yer alan pek çok şey gibi Ouroboros da oldukça ileri seviye kriptografi ve matematiğe dayanarak yazıldı.
Tüm bunlar ile birlikte Cardano’nun oldukça dinamik bir proje olduğunu belirtmek önemlidir. Ekip, blockchain teknolojisini en iyi haline getirmek istiyor. O yüzden de bir dizi farklı işlevleri ve yeni düşünceleri kullanıma sunmak için uzun vadeli bir plana da sahiptir.
Cardano ve ADA
ADA pek çok yönden Ether ile karşılaştırılabilir. Bu, Cardano’nun akıllı sözleşmeler ve kripto para birimler ekosisteminin temel değer sistemidir. İşlemleri tamamlamak, uygulamaları geliştirmek ve değerleri aktarmak için ADA kullanılacaktır.
ADA ise Cardano’nun Daedalus cüzdanından geçer. Aynı şekilde bu da proje için özel olarak geliştirilmiştir. O yüzden de gelişmiş olan matematiğe ve kriptografiye dayanır. Cardano’nun arkasında yer alan ekip, sonunda cüzdanın ADA’ya ek olarak diğer kripto paraları da desteklemesini sağlayan birtakım özellikler sağlayacak. Bu da bir nevi daha öncesinde bahsettiğimiz Cardano’nun kripto para birimlerinin köprü kurucusu olma vizyonuyla uyumludur.
Bu blok zinciri ağı, işlemleri daha güvenli bir şekilde tamamlamak adına akıllı sözleşmelere dayanır. Aynı zamanda açık kaynak da kullanmaktadır. Böylece bu şekilde geliştiriciler ağ üzerinde uygulamalar oluşturabilir. ADA kripto para birimi olarak bu uygulamalarda değer olarak önemli bir işleve sahip olur.
Cardano Avantajları
Cardano’nun kendine has bazı özellikleri ve avantajları vardır. Daha önce de bahsettiğimiz gibi yeni kripto para projelerinin Cardano’nun yaptığı gibi bir vizyonu geliştirmeye zaman ayırması pek yaygın değildir. Çoğunlukla sonrasında uygulanmakta olan bir beyaz kağıt görülür. Cardano, işleri çok daha iyi bir şekilde yapmayı düşündü ve bunun için de ilgili olan alanlarda uzmanlaşmış olan akademisyenlerden faydalanır.
Bu proje, bütün yeni fikirlerin olabildiğince kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesi ile mevcut olan bütün kripto paraların problemlerine bir çözüm bulana dek pes etmemelerini sağlar.
Bütün kripto paraların ve mevcut finans sistemlerinin birbirleri ile iletişim kurabilmesini amaçlamakta olan bir blokchain projesi için tam anlamı ile yeni bir devir açan durumdur. Cardano’nun gerçekleştirmek istediği de tam olarak budur.
Böylesine hızlı bir gelişmeyle, bazı projelerin yalnızca mevcut teknolojinin üstüne inşa etmekten daha fazlasını yapmaya çalışmaktadır. Ethereum eğer bütün sistemlerini uygulamayı başarır ise, değer ve potansiyel olarak çok üst bir noktaya gelebilir.
Cardano Dezavantajları
Çok kapsamlı olmak elbette ki iyi bir şey. Ancak Cardano’nun çok fazla kapsamlı olmayan çalışması da bir dezavantaj olabilir. Platformun oldukça büyük, belirli problemleri çözmeyi, bazı ihtiyaçları karşılamayı ve işlevsel bir kripto para birimi olmayı hedeflediğini unutmamak gerekir. Tüm bunların gerçekleşmesi için ekibin çok iyi yapılandırılmış bir şekilde çalışması gerekmektedir.
Ayrıca Cardano’nun ekibinin çözüm bulamadığı bazı problemler vardır. Projenin kurucularından Hoskinson da bunun için çok fazla yaratıcılık ve çalışma gerekeceğini belirtiyor.
Bunun yanında Ethereum’un olumsuz yönlerine karşın büyük ölçekte uygulanmış olduğunu da bilmek gerekir. Neredeyse bütün yeni ICO koleksiyonlar ve merkezi olmayan uygulamalar Ethereum protokolüne yazılmaktadır. Cardano’nun böylesine güçlü bir şeyi yenebilme ihtimali nedir?
Fakat tüm bunlara rağmen Cardano’nun oldukça farklı bir proje olduğunu da belirtmek gerekir. Çünkü ekip üç temel kripto para birimi problemine çözüm bulabilirse, kendi alanlarında lider olabilirler. Böylece zaman içinde Bitcoin ve Ethereum ile rakip olacak duruma gelebilirler.