Stellar hakkında konuşmadan önce Ripple hakkında konuşmak gerekir. Çünkü Stellar’ın kurucusu olan Jed McCaleb aynı zamanda Ripple’ın da kurucularından biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Ripple’ın bir dalı oarak Stellar, 2014 senesinde başlatılmıştır. Fakat bir sonraki sene kodun büyük bir bölümü Stellar’ın kendi sürümüne değiştirilmiştir. Genel bir perspektiften bakıldığında pek çok yönden Stellar’ın Ripple’a benzediğini görebilirsiniz. Ancak ikisi arasında bazı bariz farklar da bulunmaktadır. Genel olarak bu farklılıklar hem ideolojik yönde hem de teknik yöndedir.
Stellar en basit tanımı ile merkezi olmayan bir ödeme ağıdır. Öncesinde, aynı isim ağın dahili olan kripto para birimi için kullanılmaktaydı. Bunun 100 milyarı ise 2014 yılında ihraç edilmiştir. Fakat sonraki sene işlerin daha kolay anlaşılması amacı ile ismi Lumen olarak değiştirilmiştir. Günümüzde kripto para birimi insanların karşısına daha çok XLM ya da STR biçiminde çıkmaktadır. Lumen, Stellar ağındaki para birimi olarak bilinir. Luman, değerleri küresel çapta ve farklı para birimleri arasında hızlı ve güvenli bir şekilde hareket etmede bir sorumluluğu üstleniyor.
Lumen, Stellar kullanıcılarının işlem başına 0,00001 Lumen ödemesini zorunlu kılmıştır. Bunun en büyük sebebi açık bir şekilde spamları önlemektir. Böylece ağda çok fazla kapasite kaplayan spam riski de azaltılmış olur. Buna ek olarak bütün hesapların en az 0,5 Lumen içermesi gerekmektedir. Bu da kullanılmadan yer kaplamakta olan sistemdeki terk edilmiş ya da etkin olmayan hesapların sayısını azaltmak için alınmış bir önlemdir. Kimse de işlem maliyetlerinden gelir elde edemez. Toplanmış olan işlem gelirleri, Stellar’ın kendi para birimi yerleştirmiş olduğu bir enflasyon fonksiyonu ile sisteme iade edilmektedir.
Stellar ağını güvence altında tutmak için Proof of Workk algoritmasını kullanır. Sistem ise bu işlev için kendine has fikir birliği modelini kullanmaktadır. Stellar bir anlamda enflasyon para birimi olarak karşımıza çıkar. Bu, toplam arzının sabitlenmesinin yaygın olduğu ve para sahiplerince kaybedildiğinde deflasyona yol açmakta olan diğer pek çok kripto para biriminden fazlası ile farklıdır. Lumen sayısı her sene yalnız yüzde 1 artar. Bu da sistem tarafından belirlenmiş olan bir enflasyondur.
Daha önce bahsettiğimiz gibi Ripple ile Stellar pek çok benzer yönü bulunmaktadır. Stellar pek çok finans kurumu ile uyumlu bir ödeme ağıdır. Sistem içinde bu finansal kurumlara çapa adı verilmektedir. Stellar bunun yanında merkezi olmayan bir para değiştirici görevi de görmektedir. Bu durum da uluslararası para gönderimlerinizde sistemin otomatik bir şekilde en düşük fiyatı bulduğu manasına gelir.
Ripple’da olduğu gibi Stellar da krediye dayanır. Ağ, her bir işlem için bankalar arasında miktar transfer etmektense, hangi çapaların, diğer çapalara ne kadar borçlu olduğunu takip etmekte olan merkezi bir işlem defteri görevi görmektedir. Ödenmeye miktarlar sonrasında düzenli bir şekilde ya da gerektiği şekilde ayarlanabilir. Bu aslında, ağ üzerinde bir işlem yaptığınızda Stellar, sistemine giren çapanızdan kredi satın aldığınız manasına gelmektedir. Kredi sonrasında para göndermek istediğiniz kişinin çapasına aktarılmaktadır. Alıcı bu parayı da çapasında çekebilmektedir. Bu sayede çapanız, alıcının çapasına borçlu olacaktır.
Stellar’ın kurucusuna göre Stelları’ın görüşü aslında herkesin katılabileceği bir ödeme ağını oluşturmaktır. Stellar’ın amacı da bir anlamda güvenilir bankacılık hizmetlerini kullanmayan ya da erişimi olmayan kişilere bir anlamda yardımcı olmaktır. O yüzden bu öncelikli olarak gelişmekte olan ülkeler için bir projedir.
Stellar, dünyadaki yoksul ve zorlu durumdaki insanlara para göndermek için bir çözüm sunmak için bir hayır kurumu tarafından yönetilir. Genelde hayır kurumları finansmanlara güvenmekte zorlanmaktadır. Fakat bu Stellar için bir endişe gibi görünmemektedir. Stellar’ın kurucusunun tahmini olarak kişisel değerinin 20 Milyar Dolar olduğu düşünülüyor. Projenin arkasında ekibin diğer üyeleri de oldukça zengin insanlardan oluşuyor.
Stellar’ın daha öncesinde yılda yüzde 1 oranında bir enflasyon sistemi oluşturduğunda bahsetmiştik. Çıkarılmakta olan yeni Lumenler artı işlem ücretlerinden elde edilmekte olan bütün gelirler bir enflasyon hesabında toplanmaktadır. Her hafta da enflasyon parası, sistem içindeki oyların en az yüzde 0,05’i oranında hesaplata dağıtılmaktadır. Oylar da oy verenlerin hesabındaki Lumen sayısına göre belirlenir.
Bu sistem ile para biriminin bakımını yapmakta olan kişilerin Lumen sahibi olanlardan yeterli oy almaları durumunda enflasyon ile ödeme alabilecekleri manasına gelmektedir. Çok sayıda Lumen sahibi olanlar, ayrıca iyileştiren para biriminden en çok da kazanacak olanlardır. O yüzden de daha ağırlıklı bir oy hakkı elde etmelerinin temel sebebi de budur.
Stellar’ın Sunduğu Çözümler
Günümüzde dünyanın nüfusunun büyük bir bölümü yoksulluk ile mücadele ediyor. Birçok insanın da finans hizmetlerine herhangi bir erişimi yok. Günümüzde bankacılık hizmetlerini kullanmakta nispeten pahalıdır. Bunu kendi koşullarınıza göre değil daha yoksul insanların koşullarına göre düşünmeniz daha yararlı olacaktır. Bu durum da insanların hem yerel anlamda hem de küresel çapta para transferi yapmak için hizmetlerden yoksun olduğu anlamına gelmektedir.
Günümüzde finans sektörleri kişisel kapalı sistemlerin aslında dağınık bir kombinasyonu gibidir. Bu sistemler arasındaki boşluklar ise işlemler pahalı hale getirir. Bu durumdan kaynaklanan zorluklar da milyonlarca kişinin sahip olması gereken finansal hizmetlere erişememesine sebep olmaktadır.
Stellar’ın küresel çaptaki bu probleme çözümü ise SCP ismi verilmekte olan engelleri ortandan kaldıran ve maliyetleri de düşüren, bu sayede çok daha az miktarda para ile yeni giren kişilerin küresel çapta finansal sisteme katılmasını sağlayan ve merkezi olmayan bir çözümdür. Dağıtılmış fikir birliği sisteminde, bütün düğümler işlem defterini günceller. Bunlar da birkaç saniyede bir olmaktadır. Güncellemeler tanımlanmaktadır ve bütün güncellemelerin düğümlere kopyalanmadan önce de onaylanması gerekmektedir.
Stellar, sistemin hata içermekte olan ya da manipüle edilmiş olan düğümler tarafından sıkıntılar yaşayacağını da varsaymıştır. Bununla mücadele etmek için de çekirdek dilimi ismi verilen bir şeyi uygulamışlardır. Bu bir yerde birlikte bir işlemin doğru olup olmadığını belirleyebilen bir düğümler koleksiyonudur. Düğümler, güvenmekte oldukları diğer düğümleri kendileri seçmektedir. Bu sayede bunları aynı çekirdek dilimine yerleştirilmektedir.
Sanılanın aksine Stellar’ın amacı kuruluşundan itibaren karlı değildi. Buradaki temel amaç yoksul insanlara yardım etmek için blockchain teknolojisini kullanmaktır. Stellar herhangi bir banka hesabı olmayan insanların dünyanın herhangi bir yerinde bulunan insanlardan para gönderip alınmasını mümkün kılmaktadır. O yüzden de proje finans kurumlar kadar kişilere de açık bir hizmet oluşturmaya çalışmıştır.
Stellar Avantajları
Stellar günümüzde IBM gibi daha pek çok şirket ile işbirlikleri yapmaktadır. Deloitte şirketiyle de ortak bir proje olarak bazı uygulamalar geliştirmiştir.
Bunun yanında ağ, madencilik yapmak yerine fikir birliği algoritmasını kullanıyor. Bu da onun Proof of Work algoritmasını kullanan Bitcoin’den farklı olduğu anlamına gelmektedir. Bu model işlemlerin çok kısa bir süre içinde yani saniyeler içinde doğrulanmasına imkan sağlar. Şu an kadar ağ, yaklaşık olarak 5 saniyelik bir işlem süresi ile saniyede 1000 işlem oranına kadar ulaşmıştır.
Stellar, kripto para birimi sektöründeki görece açgözlü ve bankalar ile iş birliği olan Ripple’dan daha iyi bir nama sahiptir. Stellar, Ripple’a göre dünyayı zenginleştirmeye çalışan ve dünyayı daha iyi bir yer haline getirmeye çalışan bir proje olarak görülür. Ayrıca ağdaki işlemler çok düşük maliyete sahip olacak biçimde oluşturulmuştur.
Stellar hakkında önemli şeylerden biri de platformlarında ICO için işlevsellik oluşturmalarıdır. Bu da platformu her kişinin ağ üstünden hemen alınıp satılabilen kendi para birimini başlatmak için kullanabileceği manasına gelmektedir. Bu da bir yerde yeni para birimleri satmak için borsalara ihtiyacınız olmadığı manasına gelir. Stellar, yeni kripto para birimi projeleri için böyle bir sıkıntıyı çözmüş gibi görünüyor.
Stellar Dezavantajları
Stellar’ın en çok eleştiri aldığı konular arasında enflasyon sistemi yer almaktadır. Bu sistemin zengin olanları daha çok zengin yaptığı ve kendisini dünyadaki sıkıntıları ve yoksullukları çözüm olarak sunan bir sisteme uygun olmadığı öne sürülmüştür.
Lumen sahibi ola kişilerin sonrasında grup üyeleri arasında dağıtmış oldukları enflasyon parasına erişim sağlamak amacı ile gruplar halinde güçlerini birleştirdikleri zamanla aşikar hale gelmiştir. Bu da merkezi olmayan bir sistem içinde bir sorundur. Bir anlamda bu Bitcoin’deki madencilik ekiplerine benzemektedir.
Stellar’ın bir diğer dezavantajı ise hesapları aktif tutmak amacı ile belirli bir sayıda Lumen’e sahip olması gerektiğidir.
Ripple ise Stellar’ın en büyük rakiplerinden biridir. Ripple, elinde büyük miktarda bir kaynağa sahiplik yapmaktadır. Bunun yanında finans sektöründe çok önemli iş birliklerine de imza atmayı başarmıştır.
Kripto para birimleri ile ilgilenen kişilerin XLM’ye kesinlikle dikkat etmesi gerekiyor. Projenin ardından gerçekten de uzman bir ekip bulunuyor. Bir hayır kurum olmasına karşın oldukça önemli kaynaklara da sahipler. Kurum sektör ile alakalı uzman kişiler tarafından yönetilmektedir.