Tarihe baktığımızda 1969 senesinde farklı konumlarda bulunan dört ayrı bilgisayar ARPANET üzerinden birbirine bağlanmayı başarmıştır. Başlangıçta bir askeri proje olarak başlayan şey sonrasında oldukça beklenmedik bir yönde gelişmeye başladı. Sonrasında artık ordunun kontrolünde olmayan ve tüm dünyayı bir araya getiren internet denilen şeye dönüştü. Zaman içinde de internet herhangi bir merkezi bağlı olmayan, nispeten kimsenin kontrolünde olmadığı ve yine nispeten özgürlüğün, fikirlerin serbestçe dolaşmasının bir sembolü haline gelmiştir.
O günden bu yana çok fazla şey değişti ve bilgi paylaşımı konusunda merkezi olmayan bir sistem olan internet sonrasında birkaç şirket tarafından kontrol edilmeye başladı. İnternet üzerindeki para akışını yüksek oranda kontrol edenler ve çoğunluğunun internet üzerinde erişebildiği bilgileri de kontrol ettikleri bir noktaya gelindi. TRON’un hedeflediği düzeltmeye çalıştığı şey de işte bu egemenliktir.
Tron, pek çoğumuzun bildiği androidde Google Play, iPhone cihazlarında iTunes olarak bilinen platformların merkezi olmayan bir versiyonu olarak hareket etmektedir. Kullanan kişiler verileri yayınlayabilir, sahip olabilir veya depolayabilir. Kullanıcılar bunlar ile birlikte sistem içindeki kendi ICO’ları ile ürünleri satıp alabilirler.
Exodus ise Tron’un ana ağına verilen isimdir. Exodus kullanıcıların herhangi bir üçüncü taraf müdahalesi olmadan direkt olarak birbirleri ile içerik satıp alabilecekleri ya da paylaşabilecekleri merkezi olmayan bir ağdır.
Exodus, TRON’un ana ağının adıdır. Bu, kullanıcıların Google Play veya iStore gibi üçüncü tarafların müdahalesi olmadan doğrudan birbirleriyle içerik satın alabilecekleri, satabilecekleri veya paylaşabilecekleri merkezi olmayan bir ağdır.
TRX ise bu ağ içinde yapılmakta olan işlemler için kullanılmakta olan kripto para birimine verilen isimdir. TRX ile içerik alabilir ya da satabilirsiniz. Bu kripto para birimini kullanmak hem alıcıları hem da satıcılar içinde çok daha az maliyet olacağı ve karın da büyük bir kısmının içeriği üreten kişi ya da kişilere gideceği manasına gelmektedir. Ağ içinde işlem maliyetleri TRX ile ödenmektedir. Bu işlem maliyeti kripto paralar içinde en ucuz olanlardan biri olacaktır.
Merkezi Olmayan Uygulamalar
TRON ağının herhangi bir merkezi olmayan uygulamalar üretmeyi mümkün kıldığını unutmamak gerekri. Şu anda bu konuda iyi bir şekilde ilerledikleri de söylenebilir. Bilinin en az 100 milyon kullanıcı olduğu biliniyor. Bunun % 30 kadarı ise anonim sohbetlere izin vermekte olan Peiwo’dur. Peiwo ise bir Çin uygulamasıdır.
Tron’un Kuruluşu
Genel anlamda proje Singapur’da bulunan Tron Vakfı tarafından yürütülmektedir. Bu organizasyon öncesinde Çin’de Ripple’ın baş temsilcisi olarak çalışmakta olan Justin Sun tarafından kurulmuştur. Bunlar ile birlikte Sun, daha önce bahsettiğimiz anonim sohbet uygulaması olan Peiwo’nun da kurucusudur.
Bilindiği üzere Bitcoin, Proof of Work algoritmasına dayanıyor. Bunun tam tersine TRON, Delagated Proof of Stake denilmekte olan fikir birliği mekanizmasına dayanıyor. Ağ içinde bu kullanıcıların sonraki sene geri kalan kullanıcıları temsil edecek 27 düğüm içinde oy verecekleri manasına gelmektedir. Bunlar ağın düzenli olarak işletilmesi ve bakımından sorumlu olacak temsilcilerdir. Bu noktada kullanabileceğiniz oy sayısı ise elinizde bulunan TRX sayısına bağlıdır.
Bu temsilcilere, onayladıkları blok başına ise 32 TRX verilir. Bu da ağın saniyede bir blok ürettiğinden dolayı da oldukça motive edici bir özelliktir. Oylamaya katılarak kullanıcılar yalnızda demokratik bir şekilde ağın kimi kontrol edeceğine karar vermeye katılmış olmazlar. Aynı zamanda oy vermiş oldukları düğümlerden de bonus alma imkanı elde ederler.
TRON’un Sunduğu Çözümler
Günümüzdeki internetin ardındaki temel fikir istemiş olduğunu içeriği izlemekte nispeten özgür olduğunuzdur. Fakat günümüzde Google, Facebook ve Apple gibi dünyanın en büüyk şirketleri internetin hakimi olmuşlardır. İnternet zaman içinde farklı biçimlerde kontrol altına alındı. O yüzden de yayınlanan içeriklerin türünün de kontrollerini zaman içinde ele almaya başladılar. Bu da zaman içinde eleştirel düşünenlerin ve temel kabul gören görüşlerin dışında bir düşünceye sahip olanların izleyici kitlesi elde edebilecekleri platformların dışında bırakılması anlamına gelmektedir.
İşte bu noktada TRON, interneti merkezden olabildiğince uzaklaştırmayı amaç edinmiştir. Bu noktada içerikler merkezi olmayan bir ağda iki taraf arasında paylaşılmaktadır. Yani herhangi bir üçüncü taraf aracılığıyla gerçekleşmez. Bu da içeriğinizin sansüre maruz kalmayacağı manasına gelir. Ayrıca içeriğinizin herhangi bir merkezi otorite tarafında dağıtılacağına ve izin verileceğine gerek kalmadığı manasına gelmektedir.
TRON’un kurucusu bu projenin hedefini daha çok eğlence sektöründeki köklü değişiklikleri zorlamak şekilde tanımlamaktadır. Bunu da sosyal medya ve oyun ile başlatmayı planlamaktadır. Bu noktada TRON içerikleri yayınlamak ve dağıtmak için kurulan bir ağdır. Günümüzde pek çok eğlence ürünü merkezi sistemler tarafından kontrol edilir. İçeriklerinizi yayınlamak ve bundan para kazanmak için onların sunmuş olduğu kurallara uymanız gerekir. Eğer ufak bir kısım bile onların kurallarına uymuyorsa içeriğinizi yayınlayarak insanlara ulaştırmanız mümkün değildir. Bu durum da bağımsız ve az imkana sahip olan üreticilerin yapıtlarını pazara ulaştırmasını oldukça zorlu ve aynı zamanda pahalı hale getirir.
Bunlar ile birlikte ağ içinde merkezi olmayan uygulamalar da oluşturabilirsiniz. Böylece sansür ile mücadele etmekte olan bölgelerde uygulamaların durdurulması ya da sansürlenmesi de oldukça zorlaşır.
TRON Avantajları
Genel olarak bakıldığında en önemli avantajlarından biri de merkezi olmayan uygulamalardaki başarısıdır. Bu konudaki en net örneklerden biri Peiwo isimli uygulamadır. Bu aslında projenin ne kadar büyük avantajlara sahip olduğunu gösteren en iyi örneklerden biridir. Bununla birlikte 2018 senesinde ağın başlatılması için faydalı bir işaret olan test ağlarının başarılı bir şekilde geliştirilmesi de teknik anlamda yeterliliğe sahip olduklarını göstermiştir.
Dünyanın en büyük ekonomilerinden biri olan Çin, TRON için potansiyeli olan büyük bir pazardır. Her ne kadar kripto paralar mevzu bahis olduğunda Çin oldukça kısıtlayıcı olsa da yetkililer aslında bu alanı kontrol etmek için bir yöntem bulana kadar geçici bir önlem alıyorlar gibi görünmektedir. Ayrıca TRON yönetiminin Çin’de bulunan yetkili kişiler ile iyi ilişkileri oldukları da bilinmektedir. O yüzden de TRON’un Çin pazarında gelecekte çok daha iyi yerlerde olacağını düşünmek için elimizde oldukça fazla neden olduğunu belirtmek mümkündür.
Tron Dezavantajları
TRON, IPFS ile FileCoin’in White Paper denilmekte olan kısımlarının intihal suçlamalarından dolayı medya üzerinde çok fazla eleştiriye maruz kalmıştır. Burada görülüyor ki projenin aslında belgelerinin büyük bir kısmı farklı kripto para birimlerinden kopyalandı. Yaşanan bu problem zaman içinde TRX’in değerini düşmesine sebep olmuştur. Bu krizden ötürü de kripto para birimine olan güvende bir azalma yaşanmıştır.
Eleştirilen bir diğer konusu ise TRX kripto para biriminin miktarıydı. Pek çok yatırımcı aşırı miktardaki TRX tokenlerinin yatırımcılar için fiyatının yükselmesini zorlaştıracağından da endişe etmektedir.
Projenin bir diğer eleştirilen konusu ise zayıf bir iletişim biçiminin olmasıdır. Bunlar ise projenin kurucusu olan Sun’ın genç yaşta olmasına bağlanıyor. Bu durum genellikle batıdaki sektörlere oldukça büyük bir problemdir.
TRON’un kendi alanında çok ciddi planları olduğunu da belirtmek gerekiyor. Tüm bu yaşanan problemler ve eleştirilere karşın planladıkları yolda emin adımlar ile ilerlemeye devam ediyorlar. Kurucusunun Çin ile olan güçlü bağlantıları bulunuyor. Eğer TRX’e yatırım yapmayı düşünüyorsunuz bu yakından izlemeniz ve gelişmeleri takip etmenizi gerektiren bir durumdur. Çin pazarına daha fazla açılabilirse TRON bundan çok ciddi faydalar elde edebilir.